Roku 1972 sięga historia Monieckiej Spółdzielni Mleczarskiej w Mońkach. Dziś należy ona do grona najnowocześniejszych i najprężniej rozwijających się zakładów mleczarskich w Polsce – a jedno z zastosowanych tam rozwiązań technologicznych czyni ją wyjątkową w branży w skali europejskiej i światowej. MSMpowstała z połączenia OSM w Dolistowie; OSM w Krypnie i OSM Mońki. Specjalizuje się w produkcji serów dojrzewających typu holenderskiego i szwajcarskiego, masła extra i miksów tłuszczowych oraz wyrobów proszkowanych – serwatki w proszku i odtłuszczonego mleka w proszku.
Mleko jest pozyskiwane od ok. 2300 dostawców, 1000 z nich posiada własne zbiorniki do schładzania mleka. Zakład jest stale unowocześniany. W ostatnich latach został wyposażony m. in. w automatyczną linię do produkcji serów dojrzewających z wydajnością do 600.000 litrów mleka na dobę oraz, co jest przedmiotem tego artykułu, jedną z najnowocześniejszych proszkowni serwatki z możliwością pozyskiwania (oddzielenie z proszku) białek serwatkowych WPC 80. Ostatnio nastąpił pełny rozruch super nowoczesnej wieży rozpyłowej typu „MOKREGO”. -To drugi tego typu obiekt w europie, na całym świecie jest ich zaledwie kilka – podkreśla Stanisław Jamiołkowski, Prezes MSM. - Choć rozruch nastąpił niedawno jesteśmy bardzo zadowoleni z rezultatów. Przy wyrobie tej ilości serów, jak to jest w przypadku MSM Mońki, produktem ubocznym jest olbrzymia ilość serwatki – dziennie to ok. 400.000 litrów - którą trzeba zagospodarować optymalizując produkcję. Dotychczas serwatka w MSM była poddawana ultrafiltracji i suszona w urządzeniu rozpyłowym w tzw. procesie „suchym”. W wyniku tego procesu uzyskuje się proszek serwatkowy, który zawiera w suchej masie 13% białek serwatkowych. Białka serwatkowe są stosowane w produkcji odżywek dla dzieci i sportowców. Koncentraty białek serwatkowych mogą być również użyte w procesie wytwarzania serków kremowych i innych typów serów miękkich, produkcji koncentratów spożywczych, wyrobów cukierniczych, piekarniczych lub jako wypełniacz w wyrobach wędliniarskich . Należy zastosować proces oddzielenia tych białek w postaci maksymalnie czystej. Jednak ten proces ma jedno „ale”, pozostawia produkt uboczny – tzw permeat, zawierający ok. 4,5% laktozy (cukru). - Wysuszenie tej części serwatki jest skomplikowane gdyż permeat bardzo chłonie wodę – dodaje Jamiołkowski. - Aby zoptymalizować przeróbkę serwatki trzeba zainwestować w instalację umożliwiającą uruchomienie procesu „MOKREGO”. To niezwykle kosztowna inwestycja, jednak pozyskując dofinansowanie ze środków unijnych udało nam się wybudować i uruchomić taką linię. Permeat w drodze skomplikowanego procesu m.in. krystalizacji i suszenia zostaje rozdzielony na proszek permeatowy oraz wodę. Urządzenie zaprojektowane zostało na 1mln /doba surowej serwatki co da w efekcie produkcję 5,5 – 6 ton czystych białek serwatkowych oraz ok. 6 ton proszku permeatowego. Można więc stwierdzić, że surowiec do produkcji sera (mleko) jest wykorzystywany w 100%. Nawet woda, którą uzyskujemy w procesie, w dużej mierze wykorzystana jest w dalszej produkcji – podkreśla Prezes MSM. Pozostała część wody trafia do zbiornika zakładowej oczyszczalni ścieków i jest na tyle czysta, że świetnie czują się w niej hodowane ryby.
Małgorzata Sawicka
Niektóre wyróżnienia MSM Mońki: - Na XXII Krajowej Ocenie Serów i Mlecznych Nowości Rynkowych w Białymstoku ser Gouda otrzymał medal Prof. dr hab. Kazimierza Kornackiego za zajęcie I-go miejsca. - w 2007 r. MSM w Mońkach zajęła III miejsce z IV edycji rankingu Zakładów Mleczarskich dwutygodnika Agro Trendy. - Podczas XVI Edycji Targów Mleczarskich MLEKO EXPO 2007, Moniecka Spółdzielnia Mleczarska w Mońkach po raz kolejny znalazła się w czołówce najlepszych spółdzielni mleczarskich , została wyróżniona za wzorowe zarządzanie firmą i osiągnięcia w przetwórstwie mleka.