Aktualności

Nakarmić kolbę

By marzyć o dobrym plonie kukurydzy trzeba odpowiednio wcześnie zastanowić się nad dobrym jej nawożeniem

Nawożenie kukurydzy na kiszonkę

Kukurydza jest rośliną o dużych wymaganiach cieplnych. Równomierne wschody uzyskuje się dopiero w temperaturze 9-10 st. C, ale kiełkuje już w glebie o temperaturze 6 st. C, a w fazie 2-3 liści wytrzymuje przymrozki do -3 st. C. Jest rośliną o małych wymaganiach wodnych w porównaniu do innych roślin, jednak na wyprodukowanie tak dużej masy plonu wymaga dużo wilgoci. Mając bardzo głęboki i silnie rozwinięty system korzeniowy potrafi dobrze znosić okresowe niedobory wody. Może być uprawiana w monokulturze przez kolejne 3-4 lata.

Wymagania glebowe

Kukurydza nie lubi gleb podmokłych, zimnych, bardzo ciężkich ilastych i zbyt suchych. Z powodzeniem udaje się na glebach lekkich oraz torfach niskich, gdzie często występuje niedobór miedzi. Może być uprawiana na glebach kompleksów pszennych i żytnich (klasa I-IVb). Na glebach lekkich, na których udają się ziemniaki, w warunkach prawidłowego nawożenia, daje wyższy plon od innych zbóż. Na słabszych glebach, w wysokiej kulturze nie powinno się stosować uproszczeń i zbyt oszczędnych technologii. Gleba powinna mieć uregulowany odczyn (pH w 1M KCl powyżej 5,5), zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu.

Wiosną zaleca się jak najbardziej ograniczyć uprawki, by uniknąć strat wody, a zniszczyć kiełkujące chwasty. Następnie wyrównujemy pole włóką lub broną i stosujemy przedsiewne dawki nawozów, przykrywając je broną z wałem strunowym. Wysiew nasion powinien się odbyć możliwie jak najwcześniej, w płn-wsch rejonie Polski - do 10 maja. Im wcześniej kukurydza jest zasiana, tym lepiej się ukorzeni i rozkrzewi, a więc i lepiej plonuje.

Wymagania pokarmowe

Kukurydza pobiera duże ilości składników pokarmowych i wodę z gleby. Z dobrym plonem 50 t zielonki przeciętnie pobiera: 190 kg azotu (N), 70 kg fosforu (P2O5), 225 kg potasu (K2O), 100 kg wapnia (CaO), 60 kg magnezu (MgO), 25 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 60 kg oraz 85 g boru (B), 65 g miedzi (Cu), 750 g manganu (Mn), 7 g molibdenu (Mo) i 750 g cynku (Zn). Wykazuje dużą wrażliwość na niedobór cynku oraz średnią na niedobór boru, manganu i miedzi.

Kukurydza uprawiana na zielonkę powoduje znaczne ubożenie gleby z próchnicy, dlatego dysponując obornikiem i gnojówką lub gnojowicą, należy je w pierwszej kolejności stosować pod kukurydzę na silos. Jest to roślina najlepiej wykorzystująca składniki pokarmowe z nawozów naturalnych.

Nawożenie

Jeżeli gleba jest bardzo kwaśna, po zbiorze przedplonu trzeba zastosować wapno węglanowe na ścierń. W przypadku bardzo niskiej zasobności gleby w magnez zaleca się stosować wapno magnezowe, nawet niewielkie ilości - 300-600 kg/ha dolomitu. Kukurydza pobiera bardzo dużo magnezu i wyjątkowo źle rośnie na glebach ubogich w magnez.

Nawożenie organiczne

Najlepszym terminem stosowania obornika jest jesień, ale dobrym jest także wiosna. Z dawką 30 t obornika bydlęcego wprowadzamy 150 kg azotu, 90 kg fosforu i ok. 200 kg potasu. Z tego kukurydza wykorzysta ok. 60-70 kg azotu, 25 kg fosforu i 120 kg potasu. W obecnej sytuacji, gdy nawozy mineralne są drogie, należy te składniki skrupulatnie przeliczyć. Obornik pokrywa wymagania pokarmowe kukurydzy na poziomie ok. 35% azotu i fosforu oraz ponad 50% potasu.

Jeżeli dysponujemy jeszcze gnojówką, to zastosowanie 20 msześc./ha w kwietniu (na niezbyt wilgotną glebę, bo nie wolno jej podtopić) daje nam dodatkowo 80 kg azotu i 160 kg potasu. Gnojówka prawie nie zawiera fosforu. Łącznie daje to dawkę 140-150 kg azotu i 280 kg potasu, czyli zapewnia ok. 75% dawki azotu, 35% fosforu i całą dawkę potasu.

W gospodarstwach dysponujących gnojowicą zastosowanie dawki 25 msześc. jesienią i 25 msześć. późną wiosną pokrywa wymagania kukurydzy względem fosforu i potasu. Uzupełnienia wymaga tylko nawożenie azotem, a na glebach o niższej zasobności w fosfor, także startowo, współrzędnie do 100 kg/ha Polidapu.

Nawożenie mineralne

W gospodarstwach, gdzie od lat jest duża obsada bydła, gleby są zasobne w fosfor, a często także w potas, tak więc nawożenie mineralne można znacznie ograniczyć, bez obawy o słabsze plony. Ze względu na duże wymagania pokarmowe kukurydzy nawożenie musi być bardzo dokładnie zbilansowane. Podstawą zbilansowanego nawożenia jest znajomość zasobności gleby. Konieczne w związku z tym jest systematyczne, co 4-5 lat badanie zasobności gleby. Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza (np. w Białymstoku, przy ulicy Ogrodowej 10) wykonuje takie analizy gleb. Rolnik otrzymuje informację o odczynie gleby i potrzebie wapnowania, zasobności w przyswajalny fosfor, potas i magnez za równowartość niecałych 2 kg fosforu lub potasu.

Nawozy kompleksowe najlepiej jest stosować pod uprawki przedsiewne, 7-14 dni przed siewem ziarna, bo fosfor i potas najlepiej działa wymieszany z 10-20 cm warstwą gleby. Im droższe są nawozy, tym należy zwrócić większą uwagę na ich jakość, a więc głównie ich przyswajalność. Trzeba czytać informacje na opakowaniu o zawartości form rozpuszczalnych w wodzie!

Stosując obornik (30 t/ha) zaleca się zastosować dodatkowo ok. 300 kg/ka Polifoski 5 lub Polifoski M-Maks, albo 225 kg Polifoski 6 lub 100 kg Polidapu i 100-150 kg soli potasowej.

Zastosowanie oprócz obornika dodatkowo wiosną gnojówki w dawce 20 msześc./ha daje możliwość ograniczenia nawożenia nawozami kompleksowymi tylko do dawki ok. 100 kg/ha Polidapu, najlepiej startowo, współrzędnie.

Jeżeli nie stosujemy pod kukurydzę na silos nawozów naturalnych, co jest dużym błędem, wówczas zaleca się stosować ok. 500 kg/ha Polifoski 5 lub 450 kg/ha Polifoski M-Maks, albo 350 kg/ha Polifoski 6. Z tych zaleceń wynika, że chcąc tanio produkować pasze objętościowe w gospodarstwie, należy w nawożeniu kukurydzy maksymalnie wykorzystać nawozy naturalne.

W warunkach niskich wiosennych temperatur kukurydza bardzo słabo pobiera fosfor, co powoduje jej zaczerwienienie i zahamowanie wzrostu. Takie warunki często występują na Podlasiu. Zaleca się więc nawożenie startowe w ilości ok. 100 kg/ha fosforanu amonu, czyli Polidapu, wykorzystując specjalne siewniki do współrzędnego siewu ziarna i nawozu. Dla bezpieczeństwa wschodzących roślin współrzędnie powinno stosować się tylko mało ruchome w glebie składniki, czyli amonową formę azotu i fosfor. Obecnie firmy prześcigają się w zalecaniu do nawożenia współrzędnego wiele stosunkowo nisko skoncentrowanych nawozów, w dawkach nawet ponad 200 kg/ha, a takie dawki ruchomych składników stanowią poważne źródło lokalnego zasolenia gleby i mogą wywoływać lokalną suszę fizjologiczną. Efektywne i bezpieczne jest zatem stosowanie tylko małych dawek fosforanu amonu.

Nawożenie azotem

O ile fosfor i potas możemy nawet w całości zabezpieczyć w formie nawozów naturalnych, to azot, jako najbardziej plonotwórczy składnik dobrze jest zastosować dodatkowo w postaci nawozów mineralnych. Wykorzystuje się tutaj bardzo efektywne zjawisko współdziałania azotu z nawozów organicznych i mineralnych. Kukurydza z plonem 50 t zielonki o zawartości ponad 30% suchej masy pobiera co najmniej 190 kg azotu. W początkowych fazach rozwoju azot pobierany jest w niewielkich ilościach. Intensywniej pobierany jest dopiero od fazy 4-5 liścia, a przede wszystkim w lipcu oraz sierpniu. Wysoka temperatura w tym okresie sprzyja uwalnianiu się (mineralizacji) dużej ilości azotu z obornika i materii organicznej gleby, który jest przez kukurydzę wyjątkowo dobrze wykorzystany, ale wtedy gdy nie zabraknie wody. Można przyjąć, że stosując obornik, dawka azotu powinna wynosić od 70 kg/ha na glebach próchnicznych, dobrze nawożonych do 120 kg/ha na stanowiskach słabych. W przypadku stosowania dodatkowo wiosną gnojówki (20 msześc.) lub tylko gnojowicy (2 razy po 25 msześc./ha) dawkę azotu można zmniejszyć do 50-70 kg/ha.

Ze względu na początkowo wolny wzrost kukurydzy, ale z reguły dobre uwilgotnienie gleby - przedsiewnie należy stosować do 80 kg azotu - najlepiej w formie nawozów wieloskładnikowych i mocznika lub PoliAzotu, ewentualnie saletry amonowej. Do nawożenia kukurydzy najlepszym nawozem azotowym jest mocznik oraz zawierający dodatkowo siarkę PoliAzot. Niskie temperatury i powolny jeszcze wzrost roślin, a w związku z tym powolne pobieranie azotu powoduje, że azot z mocznika i PoliAzotu jest dłużej dostępny.

Gdy nie stosujemy nawozów naturalnych lub dawka azotu jest wyższa jak 80 kg/ha, szczególnie na glebach lżejszych, przepuszczalnych, pozostałą część azotu powinno się stosować pogłównie, w miarę późno, kiedy wysokość roślin umożliwia jeszcze technicznie wykonanie tego zabiegu - od fazy 4-5 liścia do wysokości nawet 40 cm, krótko przed spodziewanym deszczem. Pogłównie zaś stosuje się azot na suche rośliny, tylko w formie mocznika. Stosowanie saletry amonowej powoduje uszkodzenie (poparzenie) roślin. Poza nawożeniem doglebowym kukurydza dobrze reaguje na dokarmianie dolistne azotem w postaci 6% wodnego roztworu mocznika z magnezem i mikroskładnikami. Nie zapominajmy o dodaniu boru i manganu, a w uprawie bez obornika, także miedzi i cynku. Okres dokarmiania dolistnego jest krótki i praktycznie można tę roślinę dokarmiać od fazy 7 liści przez ok. 3 tygodnie, co 6-8 dni.

Im wcześniej wiosną zabezpieczymy kukurydzy wszystkie składniki pokarmowe i „wpompujemy” je w okresie dobrej wilgotności gleby, tym większa szansa na dobry plon, nawet, gdy w późniejszych fazach rozwojowych wystąpią niedobory wody.

Wpływ nawożenia na jakość zielonki

Prawidłowe nawożenie fosforem i potasem zwiększa odporność kukurydzy na stres termiczny i niedobory wody oraz poprawia skład aminokwasowy białek. Fosfor i magnez decydują także o równomiernym oraz przyspieszonym dojrzewaniu, co powoduje wzrost zawartości suchej masy i cukrów w plonie. Największy wpływ na jakość zielonki wykazuje nawożenie azotem, które zwiększa masę plonu oraz zawartość białka. Azot powoduje nieznaczny spadek zawartości cukrów, tłuszczów i włókna surowego oraz wzrost strawności zielonki.

Adam Grześkowiak

fot. A. Niczyporuk

Zakład Chemiczny „Police” S.A.