Aktualności

Lepiej ubezpieczony. Bezpiecznie lepszy!

Każdy rolnik jest zobowiązany zapłacić odszkodowanie, jeśli na terenie jego gospodarstwa, dojdzie do zdarzenia, w którym osoba postronna dozna obrażeń lub zniszczy się jej mienie. Wystarczy, że poszkodowany wykaże, że gospodarz zaniedbał obowiązki związane z zapewnieniem bezpieczeństwa na swoim terenie.
Sytuacja taka jest dotkliwa finansowo, gdyż zazwyczaj wypadki w rolnictwie powoduje poważne obrażenia ciała, które wiążą się z koniecznością wypłaty wysokich odszkodowań.
Rodzaje ubezpieczeń
Przepisy nakładają na rolnika obowiązek zawarcia dwojakiego rodzaju umów ubezpieczenia. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na to, że w celu zabezpieczenia rolników przed ponoszeniem kosztów odszkodowań nałożono na nich obowiązek zawierania umów ubezpieczenia oc z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego. Dzięki temu poszkodowany szybciej może otrzymać świadczenie, natomiast rolnik nie musi sam wypłacać pieniędzy poszkodowanemu. Jedynymi kosztami rolnika są składki ubezpieczeniowe. Ich wysokość jest jednak nieporównywalnie niższa niż kwoty odszkodowań. Dodatkowo rolnik musi zawrzeć obowiązkową umowę ubezpieczenia budynków rolniczych od ognia i innych zdarzeń losowych. Tego typu ubezpieczenie powoduje, że osoba prowadząca gospodarstwo rolne nie ponosi negatywnych konsekwencji uszczerbku majątkowego w jego własnych nieruchomościach, a ewentualne powstałe w mieniu rolnika straty są pokrywane przez ubezpieczyciela.
Ubezpieczenie oc
Ubezpieczenie oc z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego obejmuje wszelkiego rodzaju wypadki, jakie mogą się zdarzyć w gospodarstwie. Oznacza to, że odszkodowanie należy się za szkody, których następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Umowa ubezpieczenia oc obejmuje odpowiedzialność cywilną nie tylko właściciela gospodarstwa rolnego, ale także sytuację, w której do szkody doprowadziło zawinione i nieprawidłowe zachowanie osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym oraz osób pracujących w tym gospodarstwie.
Ubezpieczenie pojazdów
Przewidziana powyżej ochrona dotyczy również sytuacji, gdy szkoda powstaje w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych, czyli pojazdów silnikowych, które nie mogą poruszać się szybciej niż 25 km/h. Trzeba przy tym pamiętać, że obowiązek objęcia pojazdu wolnobieżnego ubezpieczeniem nie zależy od tego, czy pojazd porusza się po drogach publicznych, czy prywatnych i aktualizuje się już od chwili wprowadzenia pojazdu do ruchu. Rolnik musi więc zawrzeć umowę ubezpieczenia przed przystąpieniem np. do przejazdu kombajnem z jednej części pola na inną przy korzystaniu z jakiejkolwiek drogi. Wyjątkiem od tej reguły są ciągniki rolnicze, które zostały sklasyfikowane jako pojazdy samochodowe i podlegają odrębnemu obowiązkowemu ubezpieczeniu posiadacza pojazdu mechanicznego. Wynika to z faktu, że poruszają się one dużo częściej po drogach, powodując wzmożone niebezpieczeństwo dla innych uczestników ruchu. W ramach oc posiadacza pojazdu mechanicznego odszkodowanie przysługuje także w przypadku, gdy szkodę spowoduje maszyna przyłączona do ciągnika i wprawiana w ruch przez działanie jego silnika. Poza ciągnikiem obowiązek ubezpieczenia dotyczy również przyczepy. Jeżeli jednak przyczepa jest złączona z ciągnikiem lub też odłączyła się i szkoda nastąpiła w wyniku jej toczenia się, wówczas szkoda jest wynagradzana z ubezpieczenia oc ciągnika.
Zakres ochrony ubezpieczeniowej
W razie wystąpienia szkody na osobie lub w mieniu, do której doprowadziło zawinione zachowanie rolnika, jego domowników lub pracowników osoba poszkodowana może liczyć na rekompensatę wszelkich doznanych uszczerbków. Zakres i wysokość wypłacanych przez ubezpieczyciela świadczeń uzależniona jest od rozmiaru wyrządzonych szkód. Niezmiernie ważne miejsce w katalogu świadczeń możliwych do uzyskania stanowi zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w przypadku, gdy osoba poszkodowana dozna obrażeń ciała lub rozstroju zdrowia. Przyznana z tego tytułu kwota stanowi rekompensatę finansową za odczuwane cierpienia psychiczne i fizyczne. Jednocześnie poszkodowany może liczyć na zwrot kosztów leczenia, rehabilitacji i dojazdów do lekarzy, zwrot kosztów opieki w przypadku, gdy rodzaj doznanych obrażeń uniemożliwia mu samodzielne wykonywania codziennych czynności, zwrot utraconego dochodu, a także zwrot kosztów zakupu leków i materiałów medycznych wymaganych w procesie leczenia obrażeń powypadkowych. Oprócz powyższego należne odszkodowanie będzie za szkodę w mieniu poszkodowanego w postaci utraty, uszkodzenia lub zniszczenia należących do niego rzeczy.
Oprócz świadczeń jednorazowych ubezpieczyciel zobowiązany jest do wypłacania rent, które są należne w przypadku całkowitej lub częściowej utraty przez poszkodowanego zdolności do pracy, zwiększenia jego potrzeb oraz zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość. Świadczenia rentowe wypłacane poszkodowanemu co miesiąc pozwolą na uzyskanie stałych, dodatkowych wpływów w razie utraty zarobków w sytuacji, gdy poszkodowany nie może pracować, albo jego dochody uległy obniżeniu, a także zrekompensują konieczność wydatkowania środków wskazywanych powyżej związanych z majątkową szkodą na osobie poszkodowanego (kosztów zakupu leków, rehabilitacji, opieki, etc.), jeżeli konieczność ich ponoszenia jest stała.
Niezmiernie istotny jest fakt, że ochrona ubezpieczeniowa udzielana przez ubezpieczyciela dotyczy zarówno sytuacji, gdy poszkodowanym jest osoba trzecia w stosunku do rolnika i jego domowników, jak również, co może mieć istotne znaczenie w praktyce, odpowiada on za szkody wyrządzone przez rolnika domownikom i pracownikom, a także przez te osoby rolnikowi. We wskazanych powyżej sytuacjach ustawa przewiduje pewne ograniczenia w zakresie odpowiedzialności ubezpieczyciela, które obejmują głównie szkody w mieniu, a zatem odszkodowanie będzie nadal przysługiwało w przypadku szkód na osobie.
Ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela
Wspomniane regulacje w zakresie ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela powodują, że ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania za szkody w mieniu rolnika, osoby pracującej w gospodarstwie lub pozostającej z rolnikiem w gospodarstwie domowym, jeżeli szkoda ta zostanie wyrządzona przez jedną z tych osób. Rolnik nie uzyska również odszkodowania, jeżeli dozna szkody na swojej osobie, którą sam sobie wyrządzi. Uregulowanie takie w konsekwencji pozwoli na wypłatę świadczeń przez ubezpieczyciela, gdy np. zaniedbanie domownika lub pracownika doprowadza do doznania przez samego rolnika uszczerbku na zdrowiu – rolnik otrzyma zatem zadośćuczynienie za doznaną krzywdę oraz zwrot kosztów wynikających ze szkody.
Ubezpieczenie nie obejmuje także – w przypadku ubezpieczenia ciągnika – szkód, polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzonych przez kierującego właścicielowi pojazdu mechanicznego np. na skutek zniszczenia samego ciągnika lub zniszczenia rzeczy należących do właściciela. Posiadacz ciągnika nie uzyska odszkodowania za wyrządzoną sobie samemu szkodę.
Dodatkowo należy mieć na uwadze, że w zakresie szkód rolniczych w pewnych ściśle określonych przypadkach ubezpieczyciel ma prawo do dochodzenia od sprawcy szkody zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia oc rolników odszkodowania, jeżeli wyrządził on szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych. Wypłata odszkodowania na rzecz poszkodowanego zostanie dokonana przez ubezpieczyciela, jednak ubezpieczyciel będzie mógł wystąpić z roszczeniem o zwrot wypłaconej kwoty. Co ważne jednak roszczenia zwrotne w przypadku szkód spowodowanych we wskazanych powyżej, nieakceptowanych społecznie, sytuacjach kierowane są bezpośrednio przeciwko sprawcy zdarzenia, a nie przeciwko rolnikowi – posiadaczowi gospodarstwa.
Sankcje za brak ubezpieczenia obowiązkowego
Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia przez rolnika nie powoduje jej istnienia z mocy samego prawa. Może więc się zdarzyć, że rolnik nie spełni nałożonego na niego obowiązku zawarcia umowy. Konsekwencją tego może być opłata karna nałożona na rolnika przez wójta, burmistrza, prezydenta, starostę, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Wniesienie opłaty nie zwalnia rolnika z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia. W takiej sytuacji, przy ponownym stwierdzeniu braku wykonania obowiązku nałożonego przez ustawę opłata może zostać wymierzona ponownie.
Należy podkreślić, że niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia przez rolnika nie pozbawia ochrony samego poszkodowanego. Jeżeli bowiem w gospodarstwie rolnym dojdzie do wyrządzenia szkody, a rolnik nie był wykonał obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia oc i jednocześnie zachodzą podstawy do uznania zawinionego zachowania rolnika, jego domownika lub pracownika, to roszczenia zaspokajane są przez UFG. Z chwilą wypłaty przez Fundusz świadczenia sprawca szkody oraz rolnik, który zaniechał swojego obowiązku są obowiązani do zwrotu wypłaconych świadczeń. O ile zatem ochrona ubezpieczeniowa nadal obejmuje poszkodowanego, to sam rolnik musi liczyć się z obowiązkiem zwrotu środków na rzecz UFG, które dokonało wypłaty.
Albert Demidowski, radca prawny, Votum SA

Rys. Notus