Finanse

Sporne składki na ubezpieczenie zdrowotne rolników

Narodowy Fundusz Zdrowia zapowiada spadek nakładów na świadczenia zdrowotne w 2010 roku. W porównaniu z bieżącym rokiem mają być niższe o ponad 1,5 mld zł, a powodem tego będą - wg prezesa NFZ Jacka Paszkiewicza - mniejsze od spodziewanych przez Fundusz wpływy ze składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników.

- W prognozie na 2010 rok zakładaliśmy już obniżenie przychodów z KRUS do 3,4 mld zł. Istnieje ryzyko, że kwota może być niższa o 170 mln zł – ostrzegał prezes NFZ na niedawnej konferencji prasowej. Kto na tym straci, pytali dziennikarze ekspertów z BCC, Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych „Lewiatan“, Konfederacji Pracodawców Polskich, Centrum im. Adama Smitha. Ci komentują: - Zapłacą podatnicy - i niestrudzenie żądają radykalnej reformy KRUS-u.

Prezes NFZ akcentuje, że plan finansowy Funduszu jest sporządzany zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie [od red. - z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.)].

Skoro wg Funduszu do zahamowania dynamiki wzrostu nakładów na lecznictwo przyczynia się KRUS, to warto przypomnieć, jak na podstawie tych przepisów i w oparciu o jakie środki Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego realizuje rzecz NFZ dodatkowe zadania w odrębnym systemie ubezpieczeń zdrowotnych. Zadania te powierzono KRUS od 1 stycznia 1999 roku, w wyniku reformy tego systemu.

Za generalne rozwiązanie w nowym systemie powszechnej opieki zdrowotnej przyjęto, że składki zdrowotne nie mogą być nowym obciążeniem dla podatników, wobec czego będą odprowadzane z zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (tj. od podatku PIT) w kwocie 7,5% wymiaru składki. Dziś składka zdrowotna wzrosła do 9%, z czego 7,75% jest odliczane z zaliczki na ww. podatek dochodowy, a 1,25% od dochodów netto. Według takiej zasady KRUS nalicza składki zdrowotne za świadczeniobiorców rolnych emerytur i rent.

Ustawodawca przyjął, że źródłem finansowania składki zdrowotnej za osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników w gospodarstwach o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego (opodatkowanych podatkiem rolnym, ale nieopodatkowanych podatkiem dochodowym) będzie budżet państwa. Ustawodawca uzależnił wysokość składki od wielkości każdego gospodarstwa i wskaźnika, za który przyjął ½ średniej ceny skupu 1 q żyta, ogłaszanej przez GUS. Zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 17 października 2008 r. o średniej cenie skupu żyta za okres pierwszych trzech kwartałów 2008 r., wynoszącej 55,80 zł za 1 kwintal żyta, do obliczenia składki zdrowotnej na okres od 01.11.2008 r. do 31 października 2009 r. wskaźnik odpowiadający połowie ww. ceny skupu żyta wynosił 27,90 zł.

Od 1 listopada br. do końca trzeciego kwartału 2010 r. obowiązuje nowy wskaźnik, wynoszący 17,05 zł, obliczony wg ceny skupu żyta = 34,10 zł za 1 dt, obwieszczonej przez Prezesa GUS za okres trzech kwartałów 2009 r.

Rolnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej opłacają składkę zdrowotną na takich samych zasadach jak wszyscy inni płatnicy podatku dochodowego uprawnieni do świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej. Dla tych rolników zadeklarowana podstawa wymiaru składki, odpowiadająca dochodowi ustalonemu do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę (wynoszącego w br. 1126 zł i 1317 zł od 1 stycznia 2010 r.).

Składka zdrowotna za rolnych emerytów i rencistów obliczana jest tak jak za ogół ubezpieczonych, którzy osiągają dochody opodatkowane podatkiem PIT, i wynosi 9% podstawy jej wymiaru. KRUS odprowadza miesięcznie do NFZ za świadczeniobiorców składkę odpowiadającą 7,75% podstawy jej wymiaru z zaliczki na podatek dochodowy od emerytur i rent, pomniejszając o tę część zaliczkę na podatek dochodowy, a od kwoty netto śweiadczenia nalicza pozostałą część składki zdrowotnej - w wysokości 1,25% podstawy jej wymiaru. Składki od emerytów i rencistów przekazane w 2009 r. przez Kasę do NFZ (na koniec września br. ) wyniosły ogółem 104 mln 955 tys. 249 zł.

Trudno odnieść się do sposobu planowania przez NFZ wpływów z KRUS (wg Prezesa Funduszu na ten rok miała wynieść 4,55 mld zł). Kasa zaznacza, że składki zaplanowała i rozlicza zgodnie z ustawą budżetową na 2009 rok i własnym zatwierdzonym planem rzeczowo-finansowym.

Z budżetu państwa przewidziano na składki zdrowotne rolników 2.712.716 tys. zł, dodatkowe wpływy zapewniają NFZ składki zdrowotne od świadczeniobiorców rolnych emerytur i rent oraz od rolników prowadzących działy specjalne. Za trzy kwartały br. Kasa odprowadziła do NFZ łącznie 3 287 078 tys. zł, w tym 936. 670.473 zł składek za emerytów i rencistów, 22.201.364 zł składek sfinansowanych przez rolników prowadzących działy specjalne.

Od wejścia w życie reformy ubezpieczenia zdrowotnego i przekazania Kasie obsługi na rzecz NFZ ludności rolniczej w zakresie, jaki wynika z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, udział środków budżetowych w Funduszu Emerytalno-Rentowym KRUS, przeznaczonych na dodatkowo zlecone Kasie przez Państwo zadania pozzaubezpieczeniowe (nie wynikające z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników) wzrósł ponad trzykrotnie. Największy udział w zadaniach zleconych ma dotacja celowa na składki zdrowotne. W tym samym okresie dotacja uzupełniająca do FER - na wypłatę świadczeń przyznanych przez KRUS w systemie ubezpieczenia społecznego rolników - sukcesywnie maleje. W br. wynosi ok. 83 proc. ogółu wydatków FER.

Czy KRUS jest winien Funduszowi czy NFZ \"ma\" dzięki usługom zleconym Kasie przez państwo? – warto zapytać w odniesieniu do powtarzanych od wielu dni krytycznych komentarzy ze strony władz Funduszu pod adresem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W pewnością Fundusz „ma”, wszak to KRUS zapewnia mu stuprocentową terminowość w przekazywaniu co miesiąc składek zdrowotnych za rolników. To KRUS, a nie NFZ, ponosi z tego tytułu koszty usług informatycznych, prowadzenia baz danych oraz bieżącej obsługi ok. 3 mln osób, które ewidencjonuje dla potrzeb Funduszu w ubezpieczeniu zdrowotnym. I to nie KRUS winien niespełnienia finansowych oczekiwań NFZ. Te są większe niż założenia w planie finansowym Kasy, realnie opracowanym na ten rok wg tych samych wskaźników, jakie są podstawą do prognozowania i rozliczania środków budżetowych oraz składek finansowanych przez samych rolników na ich ubezpieczenie zdrowotne.