Finanse

Pogoda nieobliczalnym dyrygentem

Instrumenty finansowe, które mogą pomóc zabezpieczyć się przed ryzykiem związanym ze zmianami pogody

W rolnictwie to pogoda dyryguje pracą rolników i dyktuje warunki. To ona zaskakuje, daje radość, ale też budzi strach. Susze w okresie letnim lub bardzo intensywne opady w okresie wegetacji prowadzą do spadku efektywności produkcji. Nie tylko zboża, rośliny pastewne, ale też warzywa i owoce tracą na jakości. Ryzyko pogodowe jest więc w tym przypadku istotne. W zarządzaniu nim pomocne będą instrumenty finansowe zwane derywatami pogodowymi.

Derywaty pogodowe są używane przez firmy lub inwestorów indywidualnych do redukcji ryzyka związanego z nieoczekiwanymi zmianami jakie niesie za sobą kapryśna pogoda. Co zatem robić, by uniknąć strat wówczas, gdy temperatura albo opady będą wyższe, czy też niższe od oczekiwanych, a dana uprawa jest szczególnie na temperaturę lub wilgotność wrażliwa? Tradycyjne ubezpieczenia w takim przypadku zadowalającej ochrony nie zapewniają. I tutaj właśnie kłaniają się finansowe instrumenty pogodowe. Zabezpieczają one przed ryzykiem wynikającym z niekatastroficznej zmienności pogody. Mogą one przybrać formę kontraktu finansowego, czyli derywatu pogodowego lub polisy ubezpieczeniowej. Stosując instrumenty zarządzania ryzykiem pogodowym, takie jak derywaty pogodowe, można nie tylko ustabilizować, ale też poprawić osiągane w długim okresie zyski finansowe.

Instrumenty finansowe zastosowane w takich przypadkach umożliwiają otrzymanie płatności w momencie zaistnienia warunków pogodowych innych niż oczekiwane. Elementem, który jest istotny podczas takiego rozwiązania jest zidentyfikowanie jednego lub kilku indeksów pogody na podstawie tych czynników atmosferycznych, które mają największy wpływ na wielkość danej produkcji. Do takich czynników zalicza się m.in.: temperatura powietrza, wielkość opadów deszczu lub śniegu, a także prędkość wiatru. Indeksy te mogą być bardzo proste, uwzględniające np. średniš prędkość wiatru, czy średnią temperaturę w danym miesiącu, mogą być również bardziej zaawansowane, charakteryzujące się większą efektywnością takim jest np. indeks dni wegetatywnych. Konstrukcja taka pozwala lepiej odwzorować zmiany w wielkości oraz jakości upraw, spowodowane zmiennością pogody.

- Różne gatunki roślin dla prawidłowej wegetacji wymagają często całkiem różnych warunków pogodowych - mówi Dr Juliusz Pre, Dyrektor Działu Ryzyka Pogodowego w firmie Consus S.A. - Pamiętając o tym, tworzyć można specjalne indeksy bazowe dedykowane dla danej uprawy. Gdy już taki indeks pogodowy zostanie opracowany, czyli będzie on opisywał okres ochrony (tydzień, dzień, miesiąc, rok), będzie też określał sytuacje, w których nastąpi wypłata, można wycenić wartość zabezpieczenia. Tego dokonuje się poprzez wyliczenie wartości zmiany indeksu na podstawie danych finansowych dotyczących produkcji oraz danych meteorologicznych. Ostatnim krokiem jest określenie maksymalnej wypłaty oraz ceny zabezpieczenia.

Rozliczenie następuje w oparciu o obiektywne dane, pozyskane z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Nie ma więc potrzeby udowadniania powstałej szkody, co w przypadku tradycyjnych ubezpieczeń okazuje się być często bardzo trudne. Jest to zatem niewątpliwie podstawowa zaleta zabezpieczenia w formie derywatów pogodowych, chroniącego przed niekatastroficznym ryzykiem pogodowym. Jeżeli więc w umowie będzie zdefiniowane, że wypłata nastąpić ma w przypadku wystąpienia opadu deszczu przekraczającego 6 mm danego dnia, a w stacji zanotowano opad na poziomie 7 mm, to nabywca zabezpieczenia otrzymuje płatność w wysokości wskazanej w umowie, bez konieczności dodatkowego udowadniania powstałej straty.

W Polsce i na terenie Unii Europejskiej transakcje derywatów pogodowych jako ubezpieczeń oraz uprawnień do emisji CO2, organizuje Consus S.A. Specjalizuje się ona w sprzedaży derywatów i ubezpieczeń pogodowych w Europie. Firma Consus jest również jako jedyny podmiot w Polsce członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Zarządzania Ryzykiem Pogodowym (Weather Risk Management Association WRMA). Współpracując z tą organizacją, firma, w dniach 16-17 września 2010 roku, organizuje XI Europejską Konferencję dotyczącą zarządzania ryzykiem pogodowym. Jest to jeden z kongresów WRMA gromadzących światowych specjalistów w tym zakresie. Po raz pierwszy w swojej historii odbędzie się on w Polsce, w Krakowie.

opr. WD