Hodowla

Stół paszowy dobry dla krowy

Największy udział w kosztach produkcji mleka stanowią koszty paszy. Więc chodzi o ty, by była ona efektywnie wykorzystywana przez krowy. W tym zakresie dużą rolę odgrywa stół paszowy, który powinien być odpowiednio przystosowany do jej pobierania.

Oto pytania, które powinien zadać sobie projektant (technolog) obory:

• Jaki powinien być stosunek długości stołu paszowego do ilości legowisk?
• Czy krowy muszą być „chwytane“ przy spożywaniu paszy?
• Czy konstrukcja wygrodzeń stołu paszowego jest odpowiednia dla krów?
• Czy stół paszowy jest dostępny bez przeszkód dla wszystkich zwierząt?
• Ile miejsca potrzebuje technika zadawania paszy?
• Czy na stole paszowym jest zapewniony zapas paszy i jej utrzymanie w higienicznym stanie?

Wszystkie krowy przy jednym stole?
W hali legowiskowo-paszowej rozkład i ilość rzędów legowisk określają jaki ma być udział krów, które mogą jednocześnie jeść. Symetryczna obora czterorzędowa zapewnia dla każdego zwierzęcia jedno stanowisko paszowe. W dużych gospodarstwach, gdzie z kolei typową jest obora sześciorzędowa, stosunek stanowisk przy stole paszowym do ilości legowisk wynosi 1:1,6. Czy to wystarcza? Badania amerykańskich naukowców dowodzą, że krowy wysokowydajne pobierają paszę do 12 razy spędzając przy stole paszowym 5 godzin dziennie. W takim więc układzie 2 krowy mogą dzielić się jednym stanowiskiem paszowym. Nie dotyczy to krów, które są krótko przed wycieleniem, albo które dopiero zaczęły laktację. Krowy te są w tym okresie bardziej obciążone i dla nich zaleca się bezwzględnie utrzymanie stosunku legowisk do stołu paszowego jak 1:1. Potem, już w trakcie laktacji, stosunek ten można zwiększać. Wartości powyższe w każdym przypadku odnoszą się do stosowania pełnoporcjowej dawki żywieniowej (TMR) i stałego zapasu paszy na stole paszowym. Dorosła krowa potrzebuje co najmniej 65 cm dostępu do paszy, krowy wysokocielne, czy też rasy mięsnej 70-75 cm.
Drabiny paszowe
W czasach dawkowania paszy każdej krowie odrębnie, koniecznym było zatrzymanie krowy na danym miejscu, aby pobierała treściwą jej część przeznaczoną tylko dla niej. Dziś drabiny paszowe mają zastosowanie tylko dla celów przeprowadzenia zabiegów pielęgnacji czy weterynaryjnych, dlatego najodpowiedniejszym miejscem ich wstawienia są separatki na wyjściu po udoju. Umieszaczanie drabin zatrzaskowych przy stole paszowym ma następujące wady: po pierwsze jest to drogie rozwiązanie, po drugie utrudnia krowom dostęp do paszy, i po trzecie nie pozwala zwierzętom na szybką ucieczkę przed innymi sztukami będącymi w rui. Dużą zaletą natomiast jest to, że krowy mają dobre oparcie na pionowych szczeblach drabiny, która stanowi bezpieczną barierę.
Drabiny paszowe diagonalne (skośne) są pewnym rozwiązaniem kompromisowym. Skośne szczeble zapewniają również dobre oparcie dla zwierząt i uniemożliwiają rozrzucanie paszy. A ponadto są dużo tańsze.
Zastosowanie samej rury karkowej jako wygrodzenia stołu paszowego jest najtańszą alternatywą. Jednakże zważać trzeba na jej właściwe ustawienie. Jeśli na tę rurę krowy za mocno napierają, dochodzi do uciskania ostatnich kręgów szyjnych. Pociąga to za sobą fatalne konsekwencje: krowy postępując zgodnie z naszym życzeniem chcąc spożywać więcej paszy, przypłacają to bólem przez nacisk na czułe miejsce. Środkiem zaradczym jest wtedy przesunięcie rury karkowej na właściwą pozycję.
Dla odpowiedniego dla krów ustawienia rury karkowej stosuje się następujące kryteria (zdj. 2): Wymiar (A), tj. wysokość nad kanałem gnojowym to 85% wysokości krowy; wymiar (B) - 20-25 cm od dolnego ogranicznika kolanowego (Neil Anderson, Ontario Agri. Ministry 2003). Dla przeciętnego stada rasy holsztyno-fryzyjskiej zaleca się więc umieszczenie rury karkowej na wysokości 1,23 m i odstawionej o 25 cm.
Murarz nie myśli tak jak krowa
Na granicy korytarza gnojowego i stołu paszowego znajdują się często słupy konstrukcyjne, których umiejscowienie narzucają wymogi statyczne budynku. Murek oporowy żłobu o grubości ponad 12 cm zabiera niepotrzebnie miejsce przeznaczone pod paszę i wymusza wtedy przekrzywianie racic przez krowy do tyłu. Murek przyżłobowy pomiędzy słupami powinien byc zatem węższy (zdj. 3).
Słupy zachodzą wtedy na korytarz gnojowy i stanowią przeszkodę dla zgarniaczy obornika, bo ten potrzebuje gładkiej krawędzi. Rozwiązaniem dla tego problemu jest wybetonowanie podestu o wysokości 5-6 cm i szerokości 30 cm.
Stół paszowy uniesiony o 15-20 cm w stosunku do posadzki ganku gnojowego zapewnia kro-wom latwe spożywanie paszy bez przekładania nóg na żłób. Pasza nie powinna zalegać zbyt wysoko, gdyż szyja pochylona w dół sprzyja szybszej produkcji śliny, a przez to zwiększa się spożycie paszy.
Dostęp do paszy
Każde zwierzę powinno mieć wolny dostęp do paszy, także te słabsze sztuki w stadzie. Korytarz gnojowy przy stole paszowym o szerokości 4 m sprawia, że z tyłu za krowami stojącymi przy stole paszowym i spożywającymi paszę pozostaje wystarczająco dużo miejsca na sprawną komunikację oraz swobodne opuszczanie miejsc legowiskowych. Korytarze przepędowe potrzebują tej samej szerokości, gdyż tam najczęściej montowane są poidła i krowy stojące przy nich zawężają przejście.
Przejazd
W nowych oborach stół paszowy zajmuje stosunkowo dużą powierzchnię, z której korzysta się tylko jeden, dwa razy dziennie na przejazdy. Jednakże w dużych gospodarstwach trzeba zapewnić miejsce do przejazdu wozu paszowego. Duży wóz paszowy ma szerokość ca. 2,5 m plus miejsce na pszę od 1 m do 1,25 m, co daje nam całkowitą szerokość stołu paszowego 5 m.
Ważne jest, aby dla przejazd nie odbywał się jednym kołem po zadanej wcześniej paszy, gdyż powoduje to uszkodzenie struktury paszy, a także wnosi zanieczyszczenia z kół.
Unikać należy również sytuacji, że nad zapasem paszy znajduje się otwarta kalenica. Dostające się przez tą szparę opady zamaczają paszę, co negatywnie wpływa na jej spożycie przez krowy.
Czysty talerz
Ta część stołu paszowego, na którym leży pasza musi być łatwa do czyszczenia jak szklany talerz. Oznacza to, że wierzchnia warstwa żłobu musi zostać wykonana z materiałów gładkich i odpornych na agresywne środowisko. W ewentualnych porowatościach mogłyby się zbierać reszki paszy, które szybko pleśnieją i przez to niepotrzebnie obciążają układ trawienny zwierząt. Ponieważ ze względu na koszty rezygnuje się z wstawiania prefabrykowanych żłobów, zarówno stół paszowy, jak i murek oporowy powinien być wykonany z wysokogatunkowego betonu B25 a w miejscu gdzie będzie leżała pasza dodatkowo specjalnie wygładzony oraz pokryty warstwą ochronną (np. Epoxy). W ten sposób zapewnimy utrzymanie paszy w higienicznym stanie.
Pasza jest najdroższym surowcem na mleko. Dla krów musi być dostępna bez jakichkolwiek przeszkód. Wymagane wymiary muszą zostać utrzymane tak, aby zwierzęta miały stworzone dogodne warunki do spożywania paszy. Także słabsze sztuki w stadzie muszą mieć łatwość w dostępie do stołu paszowego. Krowy, które są gotowe do wysokich wydajności, wymagają też dużo miejsca przy żłobie
H. Heitmüller, Arntjen Germany GmbH
Przekład: Piotr Myszczyszyn, Arntjen Polska Sp. z o.o.
fot. Arntjen Polska Sp. z o.o.