Porady

Bakterie do silosów

Podstawowym kryterium wyboru konserwantu nie powinna być jego cena, ale rodzaj rośliny do zakiszania i zawartość suchej masy w zakiszanym surowcu

Dodatki wspomagające zakiszanie są częścią procesu produkcji pasz objętościowych

To od hodowcy zależy, czy z tej samej zielonej masy zrobi kiszonkę dobrą, czy złą. Czy zbierze ją odpowiednio wcześnie, czy za późno. Czy prawidłowo ją przygotuje. Czy napełni silos w jeden, czy w kilka dni? Czy wreszcie zda się na przypadek, czy też będzie utrzymywał przebieg fermentacji pod kontrolą sprawdzonego zakiszacza.

Długoletnie badania krajowe i zagraniczne pozwoliły na stworzenie dodatków mikrobiologicznych tzw. inokulantów, pozwalających uzyskać znakomite i trwałe kiszonki, o wysokiej wartości pokarmowej. Dodatki te zawierają starannie wyselekcjonowane szczepy bakterii kwasu mlekowego (Enterococcus faecium, Lactobacillus casei, Lactobacillus plantarum, Pediococcus acidilacti itd.), które namnażają się bardzo szybko i zakwaszają środowisko. Dodatki te wspomagają naturalne procesy, zachodzące w zakiszanym materiale i ukierunkowują proces na fermentację mlekową, a nie np. na masłową. Dodatek konserwantu ma zapewnić stabilność i trwałość kiszonki w czasie jej wybierania i skarmiania. Jest to ważne w żywieniu krów o wysokiej wydajności, gdyż w obecnie zalecanych systemach żywienia bydło powinno mieć dostęp do paszy przez 24 godziny na dobę.

W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie inokulantami zawierającymi szczep - Lactobacillus buchneri. Bakterie tego gatunku - oprócz kwasu mlekowego - wytwarzają kwas octowy i propionowy, które zapewniają stabilność kiszonek i są niezastąpione w przeciwdziałaniu wtórnej fermentacji, powodując przedłużenie tlenowej trwałości kiszonek po otwarciu zbiorników. Kiszonki sporządzone z dodatkami mikrobiologicznymi są smaczne i dlatego zdecydowanie chętniej pobierane są przez zwierzęta. Nie bez znaczenia jest również wpływ dodatków na poprawę wartości pokarmowej i strawności. Tego nie widać gołym okiem, ale widać w lepszym zdrowiu, apetycie i mlecznej wydajności krów. Są to preparaty zupełnie bezpieczne i ekologiczne, gdyż nie powodują zagrożenia dla człowieka i środowiska.

Inokulanty są bardzo łatwe w stosowaniu. Na przygotowanie roztworu roboczego wystarczy 1 kg dodatku rozpuścić w 100 litrach wody. Roztworem preparatu spryskujemy zakiszaną masę bezpośrednio w silosie lub podczas zbioru na polu. Na pryzmie (w silosie) polewamy roztworem kolejno ugniatane warstwy składowanej zielonki. Możemy w tym celu stosować opryskiwacz ręczny, po jego dokładnym umyciu. Do podawania preparatów mikrobiologicznych przy zbiorze zielonki na polu służy aplikatur umieszczony na sprzęcie zbierającym (sieczkarnia, prasa, przyczepa zbierająca).

W sprzedaży są również dostępne preparaty mikrobiologiczne z dodatkiem enzymów. Są to głównie enzymy celulolityczne, które rozkładają węglowodany złożone (włókno) do cukrów prostych, stanowiących pożywkę dla bakterii. Jednak ze względu na wysoką cenę nie są zbyt popularne wśród rolników.

Spotykane są też preparaty chemiczne, zawierające w swoim składzie kwasy organiczne (propionowy, mrówkowy, mlekowy, itd.) lub ich sole. Działają one selektywnie, gdyż hamują rozwój bakterii gnilnych, kwasu masłowego i grzybów, a jednocześnie nie ograniczają działalności bakterii kwasu mlekowego. Zaletą tych dodatków jest bardzo szybkie działanie, dlatego powinny być stosowane przede wszystkim przy zakiszaniu surowców trudnokiszących się, o małej zawartości suchej; masy. Mankamentem preparatów chemicznych jest korozyjne działanie kwasów na maszyny. Sprawia to, że odchodzi się stopniowo od ich stosowania.

Na rynku znajduje się wiele dodatków do kiszenia. Najpopularniejsze wśród hodowców są dodatki mikrobiologiczne. Należy pamiętać, że konserwant nie tuszuje błędów popełnionych w trakcie produkcji kiszonki. Dlatego ważne jest spełnienie następujących podstawowych warunków do przygotowania jakościowej kiszonki:

- odpowiedni termin zbioru zielonki na kiszonkę: trawy (okres kłoszenia lub krótko po nim), motylkowe (faza pączkowania);

- wysokość koszenia: 5-6 cm, żeby nie było zanieczyszczenia ziemią;

- prawidłowe podsuszenie przed kiszeniem: 30-40% s.m.;

- właściwe rozdrobnienie: 4-5 cm, a nawet 6 cm;

- szybkie napełnienie silosów: najlepiej w ciągu 1 dnia, max. 2 dni;

- dodatek konserwantu: ukierunkowuje proces zakiszania;

- dokładne ubicie zakiszanej masy;

- szczelne okrycie i obłożenie folii oponami lub workami z piaskiem;

- odprowadzenie wody opadowej.

Autor

Fot. B.Klem