Podlaskie AGRO

Produkcja roślinna

Innowacyjna apteczka

babka lancetowata. Fot. DSVSyrop z wyciągu z babki lancetowatej jest od pokoleń znanym lekarstwem na kaszel i inne dolegliwości jamy ustnej i gardła. Powinien on znajdować się w każdej apteczce. Ale czy warto umieścić to dobrze znane ziele lecznicze jako roślinę pastewną na pastwiskach oraz łąkach i czy jest ono odpowiednie w żywieniu bydła?


Stosowanie w Europie babki lancetowatej w mieszankach nasion na użytki zielone to dotychczas mało rozpowszechnione, wręcz niespotykane rozwiązanie. Natomiast już od wielu lat pomysł ten z powodzeniem wykorzystywany jest na użytkach zielonych i w mieszankach roślin pastewnych w Nowej Zelandii, Australii i USA. Tam wielu rolników docenia pozytywne właściwości paszowe oraz uprawowe tego stosunkowo mało wymagającego zioła.
Babka lancetowata (łac. Plantago lanceolata) jest powszechnie obecna na łąkach w regionach o klimacie umiarkowanym i wykazuje silne tendencje do rozprzestrzeniania się. Ze względu na swój głęboki system korzeniowy jest bardzo odporna na suszę. Charakteryzuje się rosnącymi do góry, spiczastymi na szczycie liśćmi. Babkę znajdziemy głównie na intensywnych łąkach i pastwiskach, jednakże najbardziej korzystne dla rośliny są ubogie typy użytków zielonych, dlatego łatwiej ją spotkać na łąkach kośnych. Na intensywnie użytkowanych pastwiskach nie może się ona oprzeć ciągłemu tłumieniu przez niskie przygryzanie oraz ugniatanie runi i zagęszczenie gleby. Ziele jest więc dość typową rośliną łąkową, którą cechuje szybki rozwój. Roślina może zatem być łatwo zintegrowana w mieszankach łąkowych z wysoce konkurencyjnymi i szybko rosnącymi trawami, bez możliwości stłumienia i zastąpienia jej przez te trawy (typu życica trwała).
Apteczka na użytkach zielonych
Różne zioła użytków zielonych, takie jak mniszek lekarski, dzika marchew, biedrzeniec, krwawnik pospolity, czy właśnie babka lancetowata mogą być pożądane w darni użytków zielonych i są przez zwierzęta bardzo chętnie zjadane. W umiarkowanych ilościach mają wysoką wartość dietetyczną. Ale ich udział nie powinien przekraczać 20%, w przeciwnym razie trawy są zbyt stłumione i zwiększa się ryzyko dużych strat z powodu kruchości liści, zwłaszcza przy zbiorze na siano. Z drugiej strony, zbyt wysokie stężenia mogą powodować biegunkę, co prowadzi do obniżenia wydajności wypasanych zwierząt. Jest wiele interesujących ziół, bytujących na użytkach zielonych, z wysoką zawartością składników mineralnych. Babka lancetowata na przykład pochłania duże ilości sodu. Rośliny użytków zielonych zawierające sód poprawiają smakowitość paszy, a tym samym zwiększają jej całkowite spożycie. Oprócz sodu babka lancetowata zawiera duże ilości innych minerałów, takich jak magnez, fosfor, wapń, cynk i miedź, których wartości są kilka razy większe niż mogą być w przypadku traw.
Ponadto roślina zawiera wiele związków biologicznie czynnych, które często w wysokich stężeniach są zawarte w liściach. Za przykład mogą chociażby posłużyć przeciwbakteryjne składniki tego zioła, które mogą korzystnie wpływać na fermentację w żwaczu oraz na skład lotnych kwasów tłuszczowych. Te skuteczne i stosowane w medycynie ludzkiej wtórne substancje roślinne (irydoidy) z babki lancetowatej (takie jak: aukubina, katalpol, asperulozyd, śluzy, garbniki, kwas krzemowy i saponiny) mają udowodnione działanie antybiotyczne sprawdzone u zwierząt pasących się. Związkom biologicznie czynnym wytwarzanym przez tę roślinę leczniczą są przypisywane właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające. Podobnie jest pobudzane wydalanie kwasu moczowego.
Zakorzenić się głęboko
Trawy, takie jak życica trwała lub tymotka, mają płytko korzeniące się systemy. Głęboko zakorzenione zioła, jak babka lancetowata (90-100 cm), w interakcji z koniczynami działają bardzo korzystnie na darń użytków zielonych. Efektywność wykorzystania zasobów szczególnie widoczna staje się przy niższym poziomie nawożenia N. Jest to zasługa udostępniania składników pokarmowych z głębszych warstw gleby i przekształcanie ich w biomasę. Natomiast przyjmowanie pokarmu i wydalanie odchodów przez zwierzęta pasące się powoduje, że te składniki są ponownie dostępne dla roślin płytko korzeniących się, takich jak trawy i koniczyny. Roślina ma także wysoką tolerancję na suszę. Dzięki temu nawet w słabych warunkach klimatycznych lub na suchych stanowiskach roślina może przyczynić się do stabilności i bezpieczeństwa plonów.
Nie za dużo tego dobrego
Roślina może być dobrze wykorzystana do zabliźniania darni użytków trawiastych. Luki w darni łąkowej mogą być przez nią zamknięte, pod warunkiem że w razie potrzeby w glebie znajdują się potencjalne nasiona.
Babka lancetowata ma najwyższą wydajność plonowania w odrostach letnich. Jako roślina dnia długiego wyrzuca kwiatostany w odrostach letnich. W mieszankach z trawami rozwój reprodukcyjny babki może być na długo ograniczony, gdyż nie jest on możliwy ze względu na wysoką częstotliwość i wcześniejszy termin użytkowania mieszanek. Na temat skuteczności podsiewu tego zioła w istniejącą darń użytków łąkowych nie ma jak dotąd wystarczających danych.
Podczas dodawania do mieszanek łąkowych, udział babki nie powinien przekraczać 3-5%. Mimo wysokiego oddziaływania dietetycznego jej obecność w plonie powyżej 15-20% jest niepożądana. Poza tym zbyt duży udział w użytkach zielonych obniży koncentrację energii i strawność odrostu.

Jerzy Trościanko, DSV Polska

Jesteś tutaj: Strona główna Artykuły Uprawa Innowacyjna apteczka